Projekt badawczy Polska-Namibia 2010

1 sierpnia 1944 wybuchło powstanie warszawskie w obliczu zbliżających się wojsk sowieckich. 19 sierpnia wybuchło powstanie paryskie w obliczu zbliżających się wojsk alianckich i niszczeniu miasta przez hitlerowców. Oba poniosły klęskę.

Spróbujmy porównać oba powstania pod względem militarnym, logistycznym, społecznym, porównać przyczyny i skutki.

Zapraszam do dyskusji!

„- Decyzja o rozpoczęciu Powstania Warszawskiego była ryzykowna, ale ani bezpodstawna, ani karygodna. Główną przyczyną upadku Powstania była nieudolność koalicji alianckiej” - to główne tezy książki Daviesa.

A ja slyszalem ze dowodztwo AK do chwili wybuchu powstania nie wiedzialo o udziale brygady Sosabowskiego w operacji Market-Garden. Brygady która miala zostac uzyta do wsparcia powstancow. Byly przygotowane dla nich ladowiska i czesc odzialow zostala przeznaczona do oslony ich ladowania. No i sie nie doczekali... Brygada wykrwawila sie pod Arnchem. Pewnie glownie to mial na mysli Davis....

1. Przyczyny wybuchu powstania:
a) antypolska polityka cara Mikołaja I
- dążenie do likwidacji królestwa
b) groźba użycia armii królestwa przeciwko Belgom
c) groźba dekonspiracji sprzysiężenia podchorąży
2. Wybuch powstania.
Wybuchło w nocy z 29 na 30 listopada w pośpiechu i bez przygotowania. Wywołali je podchorążowie z Piotrem Wysockim na czele. Na jego czele stanęli początkowo przeciwnicy. Gdy powstanie zaczęło się rozszerzać sejm zdetronizował cara i ogłosił je narodowym-w grudniu 1830 roku. Oznaczało to wybuch wojny polsko-rosyjskiej.
3. Przebieg działań wojennych.
W lutym w 1931 roku armia rosyjska wkroczyła do królestwa i ruszyła na Warszawę. W bitwach pod Grochorem i Stoczkiem została powstrzymana. Następnie armia Polska przeszła do kontrofensywy zwyciężając pod Dębem Wielkim i Ganiami. O losach powstania przesądziła klęska pod Ostrołęką w maju na skutek nieudolności gen. Jana Skrzyneckiego. We wrześniu Rosjanie zdobyli Warszawę a w październiku ostatnie oddziały opuściły królestwo.
4. Skutki powstania.
- likwidacja autonomii królestwa (konstytucji, sejmu, armii, budżetu)
- zamknięcie polskich uniwersytetów w Warszawie i Wilnie
- rusyfikacja szkolnictwa
- konfiskata majątków i deportacja wgłąb Rosji
- likwidacja klasztorów katolickich i kościoła grekokatolickiego

Oceny minionych wydarzeń zawsze obarczone są bilansem zysków i strat. Z dzisiejszego punktu widzenia można je opisywać liczbami, zgineło tyle, a tyle ludzi, zburzono X % budynków, poniesiono Y zł strat i Z lat trwała odbudowa. Z drugiej strony kładzie się na szali "zyski", zrealizowane cele, to co udało się pozytywnego osiągnąć. Ale nie o tym wszak mówimy.
Rozważamy cel PW, a zatem przyczyny, które zadecydowały o podjęciu takiej decyzji. W tej dyskusji nie ma miejsca na ocenę wyniku - bo nie wpływał on na podjęcie decyzji. Jakie mogły być argumenty za:
- ewentualna bitwa rosyjsko-niemiecka o Warszawę mogła zniszczyć 90 % miasta i ludności, przejęcie miasta przez powstańców znacząco ograniczy te straty. Ten kierunek myślenia potwierdzają przekazy radiowe strony czerwonej.
- powstanie wewnątrz miasta ułatwia jego zdobycie i stawia powstańców przynajmniej teoretycznie na mocnej stronie w jego późniejszym administrowaniu. Powstanie nie wybuchło pół roku wcześniej, ale w chwili kiedy front objął zasięgiem samo miasto, a wzniecanie powstań w takiej sytuacji jest wiekową sprawdzoną tradycją.
- oczywiście był i cel polityczny, nie mogło się obejść bez rozważań o korzyściach politycznych, a mógł być to nawet cel pierwszej kategorii. Polityka rozumiana jako sprawowanie władzy nie mogła być pozostawiona wyłącznie czerwonym. Należało uzyskać wpływ na to co dzieje się w wyzwalanym kraju, organizować struktury państwa pod okupacją czerwonych co prawda, ale zawsze. Włączyć się bardziej lub mniej samodzielnie do struktur Armii Czerwonej - jako sojusznik oczywiście. To były bardzo ważne cele, bo nie dotyczły samej Warszawy, ale kształtu powojennej Polski. Działał już PKWN, istniało Wojsko Polskie, Warszawa została podana ruskim jak na tacy, wystarczyło sięgnąć i wziąść.

Rzeczpospolita w 17 wieku.

1. Polityka wewnętrzna Zygmunta III Wazy

Zygmunt III Waza:
- panował 1587- 1632
- szwedzki królewicz
- wychowany przez jezuitów -> katolik (Szwecja krajem protestanckim)
- zwolennik kontrreformacji (faworyzował katolików)
- główny sojusznik -> katolicki ród Habsburgów (jego żony)

polityka to spowodowała:
a) konflikt władcy z Janem Zamoyskim
b) b) wybuch wojny polsko-szwedzkiej
c) c) agresja w stosunku do Rosji
d) d) spowodowała atak Turcji

Spór ze Szwecją miała charakter dynastyczny => Zygmunt III Waza po śmierci ojca zostaje królem Szwecji w 1594 (opozycja w luterańskiej Szwecji wobec jego prokatolickiej polityki)

2. Walka o tron Polski

Zygmunt III Waza vs Maksymilian Habsburg

1588- Bitwa pod Buczyną; Zamoyski pokonał wojska Maksymiliana -> Waza królem Polski

Najważniejszym celem był tron szwedzki; w momencie, gdy został królem Polski jego szanse zmalały: przebywał w kraju, był katolikiem.  zawiera tajny sojusz z Habsburgami- odda tron polski za ułatwienie przejęcia tronu szwedzkiego  rokowania wyszły na jaw, Zamoyski dowiedział się o nich.

1592- Król postawiony przed sądem: * nie może opuszczać Polski * nie może układać się z Habsburgami

1598- Bitwa pod LinkĂśpig; król szwedzki vs opozycja -> król trafia do niewoli, ale zostaje wypuszczony (warunki niemożliwe do spełnienia)

1599- sejm sztokholmski detonuje Zygmunta; na czele opozycji staje jego stryj, Karol Sudermański; Zygmunt nie uznaje detronizacji

1600- Zygmunt ogłasza wcielenie szwedzkich północnych Inflant (Estonii) do Rzeczpospolitej, obiecaną w pacta conventa  liczył że sprowokuje wybuch wojny polsko-szwedzkiej

Państwo polsko-litewskie próbując przejąć Inflanty wplątało się w wieloletnią wojnę- zrywając z deklarowaną wcześniej neutralnością w sporze pomiędzy Zygmuntem z jego szwedzkimi poddanymi.

1601- Szwecja (korzystając z poparcia luterańskiej szlachty inflandzkiej) zajęła polskie Inflanty  spór dynastyczny przekształcił się w Dominium Maris Baltici
1605- bitwa pod Kircholmem; Szwecja vs Polska (zwycięska) z hetmanem Karolem Chodkiewiczem; w tym samym roku umiera Jan Zamoyski

3. Polityka wzmocnienia władzy królewskiej

1606- Król na sejmie proponuje głosowanie większością (zamiast jednomyślności), wprowadza odrębny skarb na wojsko (niezależny od sejmu), starcie z opozycją

Powstanie z opozycją:

• przyczyny:
- zawiódł lojalność (Habsburgowie)
- polityka władzy królewskiej
- polityka kontrreformacji
• opozycja domagała się utworzenia praw do konfederacji warszawskiej- powstania władzy wykonawczej
• głównym przywódca opozycji Mikołaj Zebrzydowskie

1607- rokosz Zebrzydowskiego, pierwsze walki

szlachta polska podzieliła się na: regalistów (zwolennicy króla) i opozycjonistów

1607- starcie pod Guzowem- rozbicie opozycji, walki trwają do 1609
* rokosz kończy się ułaskawieniem rokoszarz
* król musi zobowiązać się do zaprzestania prób wzmocnienia władzy