Projekt badawczy Polska-Namibia 2010

poproszę o klasyfikację leków przeciwbólowych
Powszechnie wiadomo, że leki przeciwbólowe (zwane niekiedy analgetykami) to leki znoszące ból. Dzielimy je na: opioidy, środki nieopioidowe, preparaty złożone leków przeciwbólowych.

Opioidowe leki przeciwbólowe (znane jako narkotyczne leki przeciwbólowe) stosuje się do łagodzenia ciężkiego bólu po operacjach i ciężkich urazach) to kodeina, fentanyl, meperydyna,metadon,morfina, pentazocyna, tramadol. Opioidy zwykle przepisuje się na krótko. Są dowody na to, że długotrwałe ich przyjmowanie może zwiększyć ryzyko uzależnienia, ponieważ opioidowe leki przeciwbólowe mogą dawać uczucie euforii.

Leki nieopioidowe (zwane także lekami nienarkotycznymi) stosuje się je głównie do łagodzenia bólu o niewielkim nasileniu, np. bólu głowy, mięśni i stawów czy bólów miesiączkowych (wiele z nich można kupić bez recepty w aptece, a nawet w sklepie). Należą do nich: etodolak, fenoprofen, ketoprofen, ketorolak, kwas mefenamowy, paracetamol, piroksykam. Niektóre z nich mają także właściwości przeciwzapalne i zwane są niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi (NLPZ). Są to: aspiryna , diklofenak, ibuprofen, indometacyna, naproksen .

W niektórych preparatach przeciwbólowych łączy się w jednej tabletce łagodnie działające leki nieopioidowe, takie jak aspiryna lub paracetamol, z niewielką ilością opioidu. Są one przepisywane często pacjentom, u których leczenie samymi tylko lekami nieopioidowymi nie daje wystarczających rezultatów. Zaliczamy do nich: aspirynę z kodeiną, dekstropropoksyfen z paracetamolem, dihydrokodeinę z paracetamolem, paracetamol z kodeiną.

Różne leki przeciwbólowe działają w różny sposób. Niektóre wywierają swoje działanie przez złagodzenie bólu w miejscu urazu (NLPZ), podczas gdy inne blokują przechodzenie impulsów bólowych z zakończeń nerwowych do mózgu. Są jednak leki przeciwbólowe, których mechanizm działania nie jest w pełni poznany.

Leki przeciwbólowe leczą raczej objawy choroby niż samą chorobę. Samo przyjmowanie leków przeciwbólowych łagodzi ból, ale jednocześnie utrudnia wykrycie przyczyny bólu, co może z kolei spowodować nasilenie choroby podstawowej.

Leki stosowane w reumatologii a układ krążenia

W zespole Ehlersa - Danlosa patologie w układzie krążenia wynikają bezpośrednio ze zmian morfologicznych w obrębie tego układu.
Chociaż leki stosowane w terapii chorób reumatoidalnych nie są bardzo liczne, to wiele z nich może wpływać niekorzystnie na układ krążenia lub wchodzić w interakcję z lekami stosowanymi w leczeniu jego zaburzeń. Ma to stosunkowo duże znaczenie ze względu na przewlekłe leczenie, wspomnianą wyżej predyspozycję pacjentów ze schorzeniami tkanki łącznej do chorób układu sercowo-naczyniowego (co wiąże się z częstszym zażywaniem leków kardiologicznych), jak i powszechnym stosowaniem niesteroidowych leków przeciwzapalnych czy glikokortykoidów w terapii innych schorzeń.

Niesteroidowe leki przeciwzapalne to grupa leków najczęściej używana w terapii chorób reumatoidalnych oraz innych stanów przebiegających z zapaleniem i bólem. NLPZ w różnym stopniu hamują aktywność najważniejszych enzymów procesu zapalnego, które odpowiedzialne są również za procesy fizjologiczne, bowiem regulują agregację płytek krwi, utrzymują na prawidłowym poziomie przepływ krwi i wydzielanie wodorowęglanów, śluzu w błonie śluzowej żołądka oraz regulują przepływ nerkowy, przez co wpływają na filtrację kłębkową i zwrotne wchłanianie sodu. Spełniają fizjologiczną rolę w narządach, np. w nerkach.
Zaburzenia homeostazy nerkowej indukowane przez NLPZ prowadzą do zatrzymania wody i sodu oraz hiperkaliemii. Szczególnie u osób predysponowanych np. z chorobami serca, mogą być przyczyną obrzęków, nasilenia niewydolności krążenia i nadciśnienia. Przyjmowanie NLPZ podwaja częstotliwość hospitalizacji chorych z zastoinową niewydolności serca.


Ze względu na powszechne użycie NLPZ możliwość ich interakcji z innymi lekami jest bardzo duża. Prawdopodobnie poprzez wpływ na syntezę nerkowych prostaglandyn NLPZ zmniejszają działanie diuretyków, co może zaostrzać niewydolność krążenia i pogarszać kontrolę nadciśnienia, zmniejszają także efekt hipotensyjny beta-blokerów. Stąd może być konieczne zwiększenie dawki tych leków. Uważa się, że potencjalnie prawie wszystkie NLPZ stosowane wraz z lekami przeciwkrzepliwymi zwiększają ryzyko krwawień z przewodu pokarmowego.

Leki przeciwbólowe mogą ograniczać występowanie dolegliwości bólowych będących nieraz pierwszym objawem niektórych schorzeń kardiologicznych. Mogą np. maskować objawy choroby niedokrwiennej serca i w ten sposób utrudniać jej rozpoznanie. Uważa się, że ze względu na ryzyko niekorzystnego działania klasycznych NLPZ na układ krążenia u pacjentów ze schorzeniami sercowo-naczyniowymi jako lek przeciwbólowy z wyboru powinien być stosowany paracetamol . Eliminacja paracetamolu może być nasilona przez propranolol.

Tramadol podany dożylnie zbyt szybko oraz u osób osłabionych może spowodować wystąpienie zaburzeń rytmu serca, tachykardię, hipotonię ortostatyczną i omdlenie (wyjątkowo rzadko wzrost ciśnienia tętniczego lub bradykardię). U pacjentów z nadciśnieniem tętniczym istnieje możliwość jego obniżenia.

Wskazania do stosowania w reumatologii silnych opioidów dotyczą przypadków bólów przewlekłych, opornych na inne środki przeciwbólowe. Ogólnie wpływ silnych opioidów na układ krążenia nie stwarza znaczących problemów u większości pacjentów. W przypadku stosowania morfiny może wystąpić bradykardia lub spadek ciśnienia tętniczego, co jest spowodowane bezpośrednio lub za pośrednictwem uwolnionej histaminy rozszerzającej naczynia krwionośne).
Fentanyl (w leczeniu przewlekłych bólów stosowany w plastrach transdermalnych) nie wpływa depresyjnie na mięsień sercowy, nie powoduje uwolnienia histaminy, jednak może spowodować bradykardię, zaburzenia rytmu serca, hipotensję, bardzo rzadko asystolię.

Leki zmniejszające napięcie mięśni szkieletowych, działające ośrodkowo, stosowane są m.in. bólach reumatycznych. Spośród objawów kardiologicznych najczęściej mogą powodować niedociśnienie oraz zaburzenia rytmu serca.

Leki stosowane w osteoporozie i chorobie zwyrodnieniowej stawów mogą powodować zmniejszenie stężenia wapnia w surowicy. W przypadku kwasu hialuronowego podawanego dostawowo w chorobie zwyrodnieniowej stawów przeciwwskazaniem jest równoczesne stosowanie leków przeciwzakrzepowych.

Powszechnie wiadomo, że leki przeciwbólowe (zwane niekiedy analgetykami) to leki znoszące ból. Dzielimy je na: opioidy, środki nieopioidowe oraz preparaty złożone leków przeciwbólowych.

Opioidowe leki przeciwbólowe (znane jako narkotyczne leki przeciwbólowe) stosuje się do łagodzenia ciężkiego bólu po operacjach i ciężkich urazach) to kodeina, fentanyl, meperydyna,metadon,morfina, pentazocyna, tramadol. Opioidy zwykle przepisuje się na krótko. Są dowody na to, że długotrwałe ich przyjmowanie może zwiększyć ryzyko uzależnienia, ponieważ opioidowe leki przeciwbólowe mogą dawać uczucie euforii.

Leki nieopioidowe (zwane także lekami nienarkotycznymi) stosuje się je głównie do łagodzenia bólu o niewielkim nasileniu, np. bólu głowy, mięśni i stawów czy bólów miesiączkowych (wiele z nich można kupić bez recepty w aptece, a nawet w sklepie). Należą do nich: etodolak, fenoprofen, ketoprofen, ketorolak, kwas mefenamowy, paracetamol, piroksykam. Niektóre z nich mają także właściwości przeciwzapalne i zwane są niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi (NLPZ). Są to: aspiryna , diklofenak, ibuprofen, indometacyna, naproksen.

W niektórych preparatach przeciwbólowych łączy się w jednej tabletce łagodnie działające leki nieopioidowe, takie jak aspiryna lub paracetamol, z niewielką ilością opioidu. Są one przepisywane często pacjentom, u których leczenie samymi tylko lekami nieopioidowymi nie daje wystarczających rezultatów. Zaliczamy do nich: aspirynę z kodeiną, dekstropropoksyfen z paracetamolem, dihydrokodeinę z paracetamolem, paracetamol z kodeiną.

Różne leki przeciwbólowe działają w różny sposób. Niektóre wywierają swoje działanie przez złagodzenie bólu w miejscu urazu (NLPZ), podczas gdy inne blokują przechodzenie impulsów bólowych z zakończeń nerwowych do mózgu. Są jednak leki przeciwbólowe, których mechanizm działania nie jest w pełni poznany.

Zawsze musimy pamiętać o skutkach ubocznych tych leków, szczególnie NLPZ, takich jak zgaga, pieczenie, bóle brzucha, nudności, a nawet groźne dla życia perforacje i krwawienia górnego odcinka przewodu pokarmowego. Częstym powikłaniem leczenia klasycznymi niesteroidowymi lekami przeciwzapalnymi są właśnie uszkodzenie żołądka i dwunastnicy, przede wszystkim owrzodzenia, które mogą być niebezpieczne, tym bardziej, że rozwój wielu schorzeń układu pokarmowego przebiega bez objawów ostrzegawczych. Nie wiemy nawet, że rozwija się choroba lub nie wiążemy dolegliwości żołądkowych z terapią stosowaną w chorobie reumatycznej. Tradycyjne NLPZ hamują aktywność enzymów zwanych cyklooksygenazą, które chronią ściany żołądka i jelit oraz są odpowiedzialne za ból w stawach. W rezultacie układ pokarmowy jest narażony na wszelkie uszkodzenia. Jeśli zażywamy leki tego typu powinniśmy brać preparaty osłonowe na żołądek. Aby osłabić dolegliwości bólowe towarzyszące chorobom reumatycznym, a zarazem nie powodować uszkodzeń układu pokarmowego, można zastosować nowoczesne leki, które nie powodują blokowania "dobrych" enzymów. Dostępne są już leki nowej generacji, zwane wybiórczymi inhibitorami COX-2 (na przykład rofekoksyb), które są bezpieczniejsze dla układu pokarmowego, a mają taki sam efekt przeciwbólowy. Są one stosowane w wielu krajach, gdzie stały się już standardem leczenia.

Pamiętajmy, ze leki przeciwbólowe raczej leczą objawy choroby niż samą chorobę. Samo przyjmowanie leków przeciwbólowych łagodzi ból, ale jednocześnie utrudnia wykrycie przyczyny bólu, co może z kolei spowodować nasilenie choroby podstawowej.

Ważne informacje dla chorych z EDS zażywających leki przeciwbólowe oraz niesteroidowe leki przeciwzapalne.

Leki przeciwbólowe i NLPZ a układ krążenia

W zespole Ehlersa - Danlosa patologie w układzie krążenia wynikają bezpośrednio ze zmian morfologicznych w obrębie tego układu. Chociaż leki stosowane w terapii dolegliwości w układzie kostnym (nie tylko) nie są bardzo liczne, to wiele z nich może wpływać niekorzystnie na układ krążenia lub wchodzić w interakcję z lekami stosowanymi w leczeniu jego zaburzeń. Ma to stosunkowo duże znaczenie ze względu na przewlekłe leczenie, wspomnianą wyżej predyspozycję pacjentów ze schorzeniami tkanki łącznej do chorób układu sercowo-naczyniowego (co wiąże się z częstszym zażywaniem leków kardiologicznych), jak i powszechnym stosowaniem niesteroidowych leków przeciwzapalnych czy glikokortykoidów w terapii innych schorzeń.

Niesteroidowe leki przeciwzapalne to grupa leków najczęściej używana w terapii chorób reumatoidalnych oraz innych stanów przebiegających z zapaleniem i bólem. NLPZ w różnym stopniu hamują aktywność najważniejszych enzymów procesu zapalnego, które odpowiedzialne są również za procesy fizjologiczne, bowiem regulują agregację płytek krwi, utrzymują na prawidłowym poziomie przepływ krwi i wydzielanie wodorowęglanów, śluzu w błonie śluzowej żołądka oraz regulują przepływ nerkowy, przez co wpływają na filtrację kłębkową i zwrotne wchłanianie sodu. Spełniają fizjologiczną rolę w narządach, np. w nerkach. Zaburzenia homeostazy nerkowej indukowane przez NLPZ prowadzą do zatrzymania wody i sodu oraz hiperkaliemii. Szczególnie u osób predysponowanych np. z chorobami serca, mogą być przyczyną obrzęków, nasilenia niewydolności krążenia i nadciśnienia. Przyjmowanie NLPZ podwaja częstotliwość hospitalizacji chorych z zastoinową niewydolności serca.

Ze względu na powszechne użycie NLPZ możliwość ich interakcji z innymi lekami jest bardzo duża. Prawdopodobnie poprzez wpływ na syntezę nerkowych prostaglandyn NLPZ zmniejszają działanie diuretyków, co może zaostrzać niewydolność krążenia i pogarszać kontrolę nadciśnienia, zmniejszają także efekt hipotensyjny beta-blokerów. Stąd może być konieczne zwiększenie dawki tych leków. Uważa się, że potencjalnie prawie wszystkie NLPZ stosowane wraz z lekami przeciwkrzepliwymi zwiększają ryzyko krwawień z przewodu pokarmowego.

Leki przeciwbólowe mogą ograniczać występowanie dolegliwości bólowych będących nieraz pierwszym objawem niektórych schorzeń kardiologicznych. Mogą np. maskować objawy choroby niedokrwiennej serca i w ten sposób utrudniać jej rozpoznanie. Uważa się, że ze względu na ryzyko niekorzystnego działania klasycznych NLPZ na układ krążenia u pacjentów ze schorzeniami sercowo-naczyniowymi jako lek przeciwbólowy z wyboru powinien być stosowany paracetamol. Eliminacja paracetamolu może być nasilona przez propranolol.

Tramadol podany dożylnie zbyt szybko oraz u osób osłabionych może spowodować wystąpienie zaburzeń rytmu serca, tachykardię, hipotonię ortostatyczną i omdlenie (wyjątkowo rzadko wzrost ciśnienia tętniczego lub bradykardię). U pacjentów z nadciśnieniem tętniczym istnieje możliwość jego obniżenia.

Wskazania do stosowania silnych opioidów dotyczą przypadków bólów przewlekłych, opornych na inne środki przeciwbólowe. Ogólnie wpływ silnych opioidów na układ krążenia nie stwarza znaczących problemów u większości pacjentów. W przypadku stosowania morfiny może wystąpić bradykardia lub spadek ciśnienia tętniczego, co jest spowodowane bezpośrednio lub za pośrednictwem uwolnionej histaminy rozszerzającej naczynia krwionośne.
Fentanyl (w leczeniu przewlekłych bólów stosowany w plastrach transdermalnych) nie wpływa depresyjnie na mięsień sercowy, nie powoduje uwolnienia histaminy, jednak może spowodować bradykardię, zaburzenia rytmu serca, hipotensję, bardzo rzadko asystolię.

Leki zmniejszające napięcie mięśni szkieletowych, działające ośrodkowo, stosowane są m.in. bólach reumatycznych - spośród objawów kardiologicznych najczęściej mogą powodować niedociśnienie oraz zaburzenia rytmu serca.

Leki stosowane w osteoporozie i chorobie zwyrodnieniowej stawów mogą powodować zmniejszenie stężenia wapnia w surowicy. W przypadku kwasu hialuronowego podawanego dostawowo w chorobie zwyrodnieniowej stawów przeciwwskazaniem jest równoczesne stosowanie leków przeciwzakrzepowych.